SMI Hidayah Johor Baru โรงเรียนบูรณาการวิถีอิสลาม

SMI Hidayah Johor Baru (Hidayah Islamic School) ซึ่งตั้งอยู่ที่ Kampung Sinaran Baru, Km 26, Jalan Johor 81300 เว็บไซต์โรงเรียน http://www.hidayah.edu.my เป็นโรงเรียนที่มีผลสัมฤทธิ์จากการสอบ SPM อันดับหนึ่งของเครือข่ายโรงเรียน IKRAM Musleh และเป็นโรงเรียนที่ได้รับการประเมินในระดับ 5 ดาวจากหน่วยงานต้นสังกัด คือ สำนักงานการศึกษาเอกชน ภายใต้การดูแลของรัฐยะโฮร์ และอีกหน่วยงานที่รับรองคุณภาพคือ IKRAM Musleh

>>>>>ผมเดินเข้าไปในโรงเรียนวันนี้สิ่งแรกที่เจอก็ทำให้ประทับใจในทันที คือ มีนักเรียนชายอยู่กลุ่มหนึ่งกำลังนั่งเปิดอัลกุรอานเพื่อท่องจำ โดยการจับคู่และผลัดกันท่อง ผลัดกันตรวจทาน ในระหว่างที่กำลังรอครูมุรอบบีย์มาเริ่มกิจกรรม Usrah หรือที่เรารู้จักกันในชื่อ Halaqah สอบถามได้ความว่าในทุก ๆ วันพุธของแต่ละสัปดาห์ ตั้งแต่เวลา 07.45 - 08.45 ครูและนักเรียนทุกคนจะต้องร่วมทำในกิจกรรม Usrah นี้ โดยฝ่ายตัรบียะห์ ในชื่อ Unit Pembangunan Insan จะทำหน้าที่แบ่งนักเรียนแต่ละชั้นออกเป็นกลุ่ม ๆ กลุ่มละ ไม่เกิน 8 คน บางกลุ่มอาจจะมีสมาชิก เพียง 5-6 คน โดยมีมุร็อบบีย์คอยดูแล 1 คน/กลุ่ม เป็นกลุ่มเล็ก ๆ ที่มุร็อบบีย์สามารถดูแลและติดตามได้อย่างใกล้ชิดและทั่วถึง กิจกรรม Usrah เป็นเสมือนหัวใจหลักของการพัฒนานักเรียนให้เป็นคนดีมีคุณธรรม

>>>>>เนื่องจากหลักสูตรที่นี่เป็นหลักสูตรที่เอามาจากหลักสูตรของชาติ KPM ซึ่งเป็นวิชาสามัญและวิชาภาษาที่มีการสอบวัดความรู้ ความสามารถโดยข้อสอบระดับชาติ และหลักสูตรของ IKRAM Musleh ซึ่งเป็นวิชาเกี่ยวกับศาสนาและวิถีการดำเนินชีวิตอิสลาม เป็นหลัก ผมจึงถามว่า "แล้วปกติสิ่งที่เรียนรู้ในกิจกรรม Usrah กับในชั้นเรียนมันจะซ้ำซ้อนกัน หมายถึง เรียนแล้ว เรียนอีก จนทำให้นักเรียนรู้สึกเบื่อหน่ายมั้ย?" ผู้บริหาร SMIH ตอบว่า ไม่ใช่ซ้ำซ้อน แต่มองว่าทุกอย่างไปด้วยกัน และเสริมกันมากกว่า โดยใน Usrah จะเน้นเรื่องของการปลูกในเรื่องของแนวคิดเพื่อนำสู่การปฏิบัติและการปรับใช้จริงในชีวิต แต่ในขณะที่ในคาบเรียนปกติเป็นนั้น ส่วนมากจะเน้นเรื่องของทฤษฏีและความเข้าใจเป็นหลัก บางส่วนอาจจะเกี่ยวข้องกับข้อจำกัดของครูผู้สอนที่บางครั้งอาจจะไม่มีความสามารถในการถ่ายทอดและปลูกฝังแนวคิดเท่ากับมุร็อบบีย์ที่ถูกคัดเลือกให้ทำหน้าที่ในการดูแล Usrah

>>>>>UPI หรือทีมตัรบียะห์ ของ SMIH มีความสำคัญมาก นอกจากดูแลและบริหารจัดการกิจกรรม Usrah แล้ว ยังมีกิจกรรมตัรบียะฮฺอื่น ๆ ที่สำคัญที่จะช่วยสร้างบุคลิกภาพมุสลิมที่สมบูรณ์ เช่น อบรม (Daurah) กียาม(Qiyam di Rumah) ค้างแรม(Qiyam di Sekolah) ค่าย(Mukhaiyam) และอื่น ๆ ซึ่งทาง SMIH ภายใต้ทีมงาน UPI ใด้ดำเนินการอย่างเป็นระบบมาก โดยการจัดแบ่งครูที่คอยติดตามและให้คำปรึกษาแต่ละระดับชั้น จำนวน 3 คน เพื่อติดตามและดำเนินการกิจกรรมตัรบียะหฺ ดังกล่าวข้างต้นให้เป็นไปตามปฏิทินที่ทาง UPI ได้กำหนดไว้

>>>>>การบูรณาการอิสลามที่นี่ถือว่ามีความชัดเจนมาก ฟังจากนโยบายที่ผู้บริหารได้บอกว่า ครูทุกคน ทุกวิชา ทุกกิจกรรม ทุกหน้าที่จะต้องปลูกฝัง และสอดแทรกสิ่งที่อิสลามสอนในเรื่องนั้น ๆ เสมอ ในทุกครั้งที่ทำกิจกรรม และที่ชัดเจนที่สุดคือการบูรณาการอิสลามในด้านบรรยากาศ ซึ่งจะพบว่าในทุก ๆ พื้นที่ของโรงเรียนจะมีการข้อความ คำกล่าว คำสอนของอิสลาม และการปฏิบัติเป็นแบบอย่างของครูและนักเรียนตามคำสอนอิสลาม ในชั้นเรียนมีการพูด การกล่าว ป้ายนิเทศ ที่สำคัญเลย คือ นักเรียนทุกคนมีอัลกุรอานประจำตัว พกพาติดตัว ยิ่งสร้างบรรยาอิสลามให้เห๋นชัดเจนมากในโรงเรียน

>>>>>ช่วงสุดคาบท้ายของวันนี้ นักเรียนชายมีกิจกรรมในเครื่องแบบ KRSM บ้านเราก็คือลูกเสือ ในขณะที่นักเรียนหญิงเป็นกิจกรรมชมรมด้านกีฬา เสียดายวันนี้ฝนตกก็เลยไม่ได้รับชมการจัดกิจกรรมของ KRS แบบจัดเต็ม ไว้โอกาสหน้าค่อยมาเยี่ยมชมใหม่ อินชาอัลลอฮฺ

>>>>>นอกจากนี้ก็ได้เดินชมการเรียนการสอนของห้องเรียนต่างๆ ด้วย ซึ่งพบว่าครูผู้สอนเน้นการเรียนการสอนแบบ Active Learning มาก โดยเฉพาะวิชาศาสนา 

จากการสอบถามผู้บริหารและรองฯ ฝ่ายวิชาการ ในประเด็นการบูรณาการอิสลามของโรงเรียนเพื่อให้นักเรียนเป็นคนดีมีคุณลักษณะการเป็นมุสลิมที่สมบูรณ์ พบว่ามี 4 รูปแบบหลัก

1. การบูรณาการในรายวิชา

ตรงนี้ครูผู้สอนทุกท่าน ทุกรายวิชาทราบดีว่าจะต้องบูรณาการอิสลามในทุก ๆ ชั้นเรียน ทุก ๆ ครั้งของการสอน โดยทางโรงเรียนมีเครื่องมือที่เป็นแหล่งข้อมูลให้ครูได้ค้นคว้า Akidah Merentasi Kurrikulum เป็นแหล่งอ้างอิงที่ดีสำหรับครูในการเลือกเนื้อหานำสู่การบูรณาการอิสลาม โดยการสอนในทุกรายวิชา ทุกเนื้อหา ยึดหลักสำคัญ 2 ประการ คือ หนึ่ง ผู้เรียนจะต้องยิ่งใกล้ชิดกับผู้สร้าง (Taqqarub ila Allah) และ สอง ผู้เรียนมีจิตสำนึกเพื่อสังคม (Nafi’ li Ghairih) บางครั้งในคาบเรียนอาจจะไม่มีการนำเสนอหลักฐานจากอัลกุรอานหรืออัลหะดีษ เนื่องจากบางเนื้อหาไม่สามารถหาหลักฐานได้โดยตรง แต่ครูก็ต้องพยายามปลูกฝังอิสลามในหลักการข้อสอง คือ จิตสำนึกเพื่อสังคม จากหลักการดังกล่าวเมื่อเข้าสังเกตชั้นเรียนก็จะพบว่ามีการบูรณาการอิสลามในทุกคาบของชั้นเรียน ถ้าถามว่าแล้ววิชาด้านอิสลามจะบูรณาการอิสลามอย่างไร คำตอบง่าย ๆ ก็คือบูรณาการความรู้สมัยใหม่และการปลูกฝังจิตสำนึก

2. การพัฒนาคุณลักษณะผู้เรียนผ่านระบบตัรบียะห์ (Pembangunan Syahksiah Murid)

(จริง ๆ แล้ว ข้อนี้คือ วิธีการสำคัญในการปลูกฝังวิถีชีวิตอิสลามกับนักเรียนเลย) สำหรับข้อนี้มีกลุ่มงานที่สำคัญดูแลอยู่ คือ Unit Pembangunan Insan (UPI) กลุ่มงานพัฒนามนุษย์ หรือกลุ่มงานตัรบียะห์ โรงเรียนได้กำหนดกิจกรรม Pembangunan Syahksiah Murid หลัก 5 อย่าง คือ หนึ่ง Usrah (กลุ่มศึกษาอิสลาม) สอง Daurah (บรรยาย/อบรม) สาม Qiyam (การละหมาดยามค่ำคืนที่บ้าน) เป็นกิจกรรมให้นักเรียนปฏิบัติเอง สี่ Mabeet (การค้างแรมที่โรงเรียนเพื่อละหมาดยามค่ำคืน) และ ห้า Mukhaiyam(ค่ายพัฒนาบุคลิกภาพ) การดำเนินการไปอย่างเป็นระบบมาก โดยการจัดแบ่งครูที่คอยติดตามและให้คำปรึกษาแต่ละระดับชั้น จำนวน 3 คน เพื่อติดตามและดำเนินการกิจกรรมตัรบียะหฺ โดยกิจกรรมทั้งหมดนี้ครูทุกคนก็จะต้องเข้าร่วมเพราะเป็นหนึ่งในกิจกรรมหลักในการพัฒนาครูให้เป็นคนที่พร้อมในการเป็นแบบอย่างและสามารถบูรณาการอิสลามได้อย่างมีคุณภาพ

3. การสร้างบรรยากาศอิสลามในทุกพื้นที่ของโรงเรียน

จะพบว่าในทุกพื้นที่ของโรงเรียนจะเต็มไปด้วยข้อความ คำพูด คำกล่าว คำสอนอิสลามที่ปลูกฝังคุณค่าอิสลาม ไม่ว่าจะเป็นอาคารเรียน ห้องเรียน อาคารมัสยิด ผนังต่าง ๆ บอร์ดความรู้ต่าง ๆ รวมถึงห้องประกอบต่าง ๆ นอกจากบรรยากาศไม่มีชีวิตดังกล่าวแล้ว ยังมีบรรยากาศที่มีชีวิตจากทั้งครูและนักเรียนที่ร่วมกันสร้างด้วย ไม่ว่าจะเป็นการพูด การกล่าวคำทักทายกันด้วยมารยาทอิสลาม การแต่งกายที่ดีเป็นแบบอย่างซึ่งกันและกัน เป็นต้น

4. กิจกรรมส่งเสริมวิถีชีวิตมุสลิม

ในข้อนี้มีกิจกรรมที่น่าสนใจอยากแนะนำ 2 กิจกรรม ได้แก่

4.1 กิจกรรมส่งเสริมอิสลาม โรงเรียนกำหนดให้นักเรียนทุกคนต้องทำ Campaign ส่งเสริมความดีอย่างน้อย 1 ครั้ง/ปี โดยจะต้องทำอย่างน้อยเป็นเวลา 2 เดือนต่อเนื่อง โดยจะแบ่งเป็นทีละระดับชั้น ทุกคนในแต่ละระดับชั้นจะต้องร่วมกันวางแผนออกแบบ โดยมีครูที่ปรึกษา 3 คน ของแต่ละระดับชั้นคอยให้คำปรึกษา ทางโรงเรียนโดยหน่วย UPI จะเป็นผู้กำหนด Theme แต่ละเดือนว่าจะต้อง Campaign เกี่ยวกับอะไร อาทิเช่น เดือนกันยายนที่ผมไปเก็บข้อมูล ซึ่งถูกกำหนดภายใต้ Theme บ้าน (Rumah) ช่วงนี้นักเรียนก็จัดรณรงค์ร่วมกันบริจาคทุกวักตูละหมาด และทุกช่วงเวลาที่มีโอกาส เพื่อนำเงินบริจาคนี้ไปช่วยเหลือพี่น้องมุสลิมในแถบตะวันออกกลางที่ถูกอธรรม สรุปคือ ตลอดทั้งปีจะมีการ Campaign ส่งเสริมความดี ทั้งหมด 5 Theme โดยนักเรียนทุกคนต้องมีส่วนร่วม

4.2 กิจกรรม Tilawah Quran โดยโรงเรียนกำหนดให้ทุกวันอาทิตย์ อังคาร และพฤหัส นักเรียนทุกคนจะต้องนำอัลกุรอานลงมาที่ลานเข้าแถวด้วย เพื่อทำกิจกรรมอ่านอัลกุรอานพร้อมกันที่ลานเข้าแถว อ่านพร้อมกันด้วยการอ่านแบบตัรตีล ช้า ๆ ชัดถ้อยชัดคำ ใช้เวลาในการอ่านร่วมกัน 15 นาที/วัน กิจกรรมนี้ทางโรงเรียนหวังว่าครบ 1 ปี จะสามารถคอตัมอัลกุรอานได้ 1 ครั้ง